Een calamiteit heeft plaatsgevonden
Een calamiteit is een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van de zorg of jeugdhulp en die tot een ernstig schadelijk gevolg voor- of de dood van een cliënt heeft geleid. Een calamiteit kan leiden tot een klacht.
Bij een calamiteit is er ook iets niet goed gegaan, met ernstige schade voor of de dood van een cliënt tot gevolg. Een ernstig schadelijk gevolg is onder meer ernstige lichamelijke of psychische schade. Dit is een onbedoelde of onverwachte uitkomst van de zorg. Deze schade is gekomen omdat er iets niet goed is gedaan in de zorgverlening (bijvoorbeeld onvoldoende handelen volgens de richtlijnen / professionele standaard). Het zorgproces is niet verlopen zoals het vooraf gepland was. Of de cliënt heeft niet de voor hem of haar juiste behandeling(en) gekregen en heeft ernstig lichamelijk of psychisch letsel opgelopen of is overleden. Voorbeelden van calamiteiten zijn:
Tijdens de intake worden de suïcidale gedachten van een cliënt met een persoonlijkheidsstoornis niet juist ingeschat. Cliënt heeft te maken met een wachttijd tussen intake en behandeling en pleegt in die periode – tegen de verwachtingen in – zelfmoord.
Soms is niet duidelijk of een gebeurtenis een incident of een calamiteit is. Er kan onduidelijkheid zijn omdat:
- Niet vaststaat of de kwaliteit van zorg niet voldeed.
- De ernst van de opgetreden lichamelijke of psychische schade onduidelijk is.
- Niet duidelijk is of het gebrek in de kwaliteit van zorg van invloed is geweest op de ongewenste uitkomst.
Meestal is onderzoek nodig om hier duidelijkheid in te scheppen.
Als je een calamiteit hebt meegemaakt in de praktijk, kan je je overspoeld voelen door verschillende emoties. Schuldgevoel, angst voor de gevolgen, of onzekerheid over hoe nu verder zijn volkomen normale reacties die door veel orthopedagogen worden herkend. Hoewel deze gevoelens begrijpelijk zijn, is het juist nu belangrijk om weloverwogen te handelen.
Neem eerst even tijd om je gedachten op een rij te zetten, maar wacht niet te lang met actie ondernemen. Het is belangrijk om zo snel mogelijk een gesprek met de cliënt te plannen. Ook al voelt dit spannend, uit ervaring blijkt dat cliënten juist openheid en eerlijkheid waarderen. Een direct gesprek kan veel onduidelijkheid en wantrouwen wegnemen. Tijdens dit gesprek is het essentieel om bij de feiten te blijven, eerlijk te zijn over wat er is gebeurd, betrokkenheid te tonen en goed te luisteren naar de zorgen van de cliënt. Doe geen uitspraken over aansprakelijkheid of schadevergoeding. ‘Sorry’ zeggen mag altijd.
Belangrijk om te onthouden is dat openheid meestal de kans op klachten en juridische procedures verkleint. Ook als er sprake is van een calamiteit, stellen cliënten een open gesprek op prijs. Door transparant te zijn, kan het vertrouwen in de orthopedagoog -cliëntrelatie behouden blijven. Je staat er in deze situatie niet alleen voor. Aarzel niet om steun te zoeken bij collega’s of professionele hulp in te schakelen als je daar behoefte aan hebt. Beschouw deze situatie, hoe moeilijk ook, als een leermoment dat kan bijdragen aan de verbetering van de zorg.
Neem in het cliëntendossier op wat er is gebeurd en hoe dit is besproken. Ga na of dit een calamiteit betreft die bij IGJ dient te worden gemeld.
In geval van vragen: neem contact op met je beroepsrechtsbijstandsverzekering en/of beroepsvereniging.
Als een calamiteit leidt tot een schadeclaim dan is het verstandig om direct contact op te nemen met je leidinggevende (als relevant) en met jouw (beroeps)aansprakelijkheidsverzekeraar. Zij zijn er om je te begeleiden en kunnen waardevolle adviezen geven over de te nemen stappen. Zorg ook voor een zorgvuldige documentatie van wat er is gebeurd en welke stappen je hebt ondernomen .
Lees meer:
Brochure Calamiteiten Wkkgz melden aan IGJ | Brochure | Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd
https://mijn.nvo.nl/publicaties/handreikingen
https://www.nvo.nl/kwaliteit/beroepscode-en-tuchtrecht/tuchtrecht